Gepensioneerden uit Scheveningen heten Jan en Marijke

Prinses Irene, plus Beatrix en Margriet in 1944
Prinses Irene (midden) met haar zussen Beatrix en Margriet in 1944 (foto: Wikipedia)

In de oorlogsjaren werden ieder jaar duizenden kinderen Johannes of Maria genoemd, maar in Scheveningen heetten ze in het dagelijks leven Jan en Marijke.

Van lezeres Wieneke kreeg ik een lijst met zo’n 750 oud-leerlingen van het voormalige Johan de Wittlyceum in Scheveningen, dankjewel!

De oud-HBS’ers zijn voor het overgrote deel geboren tussen 1940 en 1947 en zijn nu dus ruim 70 jaar oud.

Tegenwoordig zijn er meer meisjes die vwo doen dan jongens, maar dat was in de jaren ’40 nog niet het geval. Zo’n tweederde van de namen op de lijst is van jongens, de rest van meisjes. Het is natuurlijk geen volledig overzicht van alle namen in Scheveningen, maar het geeft een aardig beeld.

Aanvulling 15 januari 2012 van lezer Willem Ment den Heijer: De betreffende school stond weliswaar op de grens van Scheveningen, maar werd (ook) goed bezocht door leerlingen uit de rest van de stad, die vaak modernere voornamen droegen dan oorspronkelijke Scheveningers. 

Jan en Hans

Maar liefst 31 van de 450 jongens heten Jan en nog eens 25 noemen zich Hans. Samen met een handvol Jan-nogeennaams, Johns, Johnny’s en Jopen heeft zeker 1 op de 7 jongens een van Johannes afgeleide voornaam.

De top 20 van roepnamen in de jaren ’40 in Den Haag ziet er vertrouwd uit. Als in: die namen hebben we eerder gehoord bij vaders, ooms en buurmannen. Natuurlijk heten ze eigenlijk Willem (Wim), Hendrik (Henk) en Cornelis (Kees), maar hun roepnamen zijn minstens zo interessant.

Meest voorkomende jongensnamen in Scheveningen (circa 1945)

  1. Jan
  2. Hans
  3. Wim
  4. Peter
  5. Rob
  6. Frans
  7. Henk
  8. Dick
  9. Eddy, Eddi
  10. Erik, Eric, Erick
  11. Kees
  12. Bert
  13. Gerard, Gérard
  14. Leo
  15. Paul
  16. Wouter
  17. Bob
  18. Harry, Harrie
  19. Nico
  20. Rudi, Rudy
  21. Ton

Marijke en Yvonne

De meisjeslijst is ook bijzonder, vooral omdat de meeste namen nauwelijks gegeven werden als officiële voornaam en dus niet in de statistieken terug te vinden zijn. Zo is Marijke Maria, Ineke is Catharina of Hendrina, Lenie, Ellen en Ellie zijn Helena.

Toch zie je ook hier de ‘nieuwe tijd’ van na de oorlog al zijn intrede doen: Yvonne, Sylvia, Ingrid, Renée en Yolanda werden pas in de jaren ’60 megapopulair, maar op dit Haagse lyceum waren blijkbaar al wat pionierende ouders.

Meest voorkomende meisjesnamen in Scheveningen (circa 1945)

  1. Marijke
  2. Yvonne
  3. Ineke
  4. Lenie, Leny
  5. Carla
  6. Ellen
  7. Ellie, Elly
  8. Hetty
  9. Sylvia
  10. Tineke
  11. Anneke
  12. Els
  13. Ingrid
  14. Irene
  15. Renee, Renée
  16. Yolanda

Irene

Een opmerkelijke naam in dit rijtje is Irene. Prinses Irene werd in de zomer van 1939 geboren, vlak voordat de Tweede Wereldoorlog in Nederland uitbrak. In de jaren daarvoor werden enkele tientallen meisjes per jaar zo genoemd, maar in de oorlogsjaren en met name in bevrijdingsjaar 1945 werden er ineens honderden Irene’s geboren. In dat jaar werd 1 op de 50 meisjes Irene genoemd (eerste of tweede naam) en kregen zelfs 28 jongens Irene als tweede voornaam.

Ik pleit voor een Irene wederopbloei. Het is niet alleen de naam van die bekende prinses, maar heeft ook nog eens een prachtige betekenis: (godin van de) vrede. Irene daalt al jaren in populariteit – in 2010 waren het er nog maar 30. Grijp je kans: dit is die klassieke meisjesnaam à la Emma of Sophie die iedereen kent, maar niemand (meer) gebruikt.