Collega Maarten van der Meer ging met de grove kam door In Memoriam en stelde een interessante lijst samen van de meest gebruikte voornamen onder Nederlandse Joden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
Alle Sam en Moos moppen ten spijt waren dit niet de populairste namen; die eer ging naar Abraham en Sara (ook een bekende combinatie natuurlijk!).
Er waren in de eerste helft van de vorige eeuw maar weinig overeenkomsten te vinden tussen de Joodse namen en die van de Nederlandse bevolking als geheel. Alleen Jacob bij de mannen en Anna, Elisabeth, Grietje en Johanna bij de vrouwen komen in beide top-25’s voor, aldus Maarten.
Hedendaagse populariteit Joodse voornamen
Sommige namen zijn tegenwoordig (weer) populair, ook onder niet-Joden. Klassiekers als Alexander, Benjamin, David, Nathan, Samuel en Simon staan allemaal in de Nederlandse top 100; Levi (vroeger: Levie)** en Max zelfs in de top 20.
Net buiten top 100 vinden we Aron, Jacob, Maurits en Philip. Andere – deels typisch Joodse – namen zijn helemaal verdwenen: Abraham, Barend, Hartog, Isaac/Isaäc, Joseph, Louis, Marcus, Meijer, Mozes en Salomon.
De meisjesnamen uit de Joodse lijst hebben de tand des tijds deels goed doorstaan. Anna, Eva en Sara zijn mateloos populair, maar dat komt vooral door hun passendheid in de kort-kort-korttrend. Ook namen als Roos (was: Roosje) en Saar (was: Saartje) doen het daarom tegenwoordig goed.
Klassieke namen als Elisabeth, Johanna, Rosa en Sophia zijn ook nog altijd in de top 100 te vinden. Net daarbuiten vinden we nog Esther, Lea en Rebecca, maar alle andere namen zijn al sinds langere tijd (Alida, Bertha, Betje, Clara, Grietje, Henriette/Henriëtte, Leentje, Mietje) of kortere tijd (Judith, Marianne, Rachel) uit de toplijsten verdwenen.
Joodse baby’s anno 2011
Over de naamgeving onder Joods-Nederlandse baby’s anno 2011 is maar weinig bekend. Er wonen nog slechts een kleine 50.000 Joden in Nederland, die naar schatting tussen de 400 en 500 kinderen per jaar krijgen. Als iemand zijn licht kan laten schijnen over de naamgebruiken in deze groep: ik ben benieuwd naar je reactie!
** Dat geldt ook voor de wonderlijke transformatie van Levie naar Levi. In vrijwel alle vooroorlogse bronnen heten mannen Levie en niet Levi. Tegenwoordig heten alle nieuwgeborenen juist Levi. Nu hebben de meeste van die bijna 800 (in 2010) baby-Levi’s natuurlijk geen Joodse ouders, maar moeders die Amerikaanse series kijken en dus geen lee-vie maar een lie-vaai baren. Of vinden hedendaagse ouders Levie te vrouwelijk ogen?
Wat betreft de spelling Levie/Levi: volgens mij was Levie gewoon de in de loop der eeuwen vernederlandste spelling. Woorden eindigen in het Nederlands in de regel op -ie, niet op -i. Tegenwoordig moet het misschien weer lekker exotisch.
Hartog en Meijer zijn inderdaad zo goed als uitgestorven. Eigenlijk vind ik het wel leuke namen. Met Hijman (ook vaak Heiman gespeld) heb ik dan weer niet zo veel. (Hoe vaak deze namen destijds als róepnaam voorkwamen weet ik eigenlijk niet, heel vaak was het Harry, Max en Herman.)
Ik heb een tijd het NIW (Nieuw Israelietisch Weekblad) gelezen en ook daar vind je tegenwoordig hele andere namen dan in ‘mijn’ lijstjes. Vaak veel meer Hebreeuws aandoend.
Zo zag ik ook Levie, roepnaam Louis: http://nl.wikipedia.org/wiki/Louis_Cohen en juist ook een Louis, artiestennaam Levi: http://en.wikipedia.org/wiki/Eliphas_Levi. Ben benieuwd naar ‘zomaar wat namen’ uit het NIW. Gewoon om een gevoel te krijgen bij hedendaagse Joodse voornamen.
Louis als roepnaam voor Levie was zeer algemeen. Het hele voorkomen van Louis (natuurlijk een Germaanse naam) in de top 25 is te verklaren door associatie met Levie. Levie klonk “te Joods”, dus koos men een andere naam die er wat op leek.
Dat geldt ook voor Maurits en Max: die zijn in gebruik gekomen ter vervanging van te Joods klinkende namen als Mozes en Meijer.
Dat gebeurde echter zo massaal dat ook Maurits en Max een Joods tintje hebben gekregen. Nog veel sterker geldt dat voor Hartog en Hijman (ook beide Germaanse namen). Hartog is opgekomen als vernederlandsing van Hirsch en Hijman/Heiman staat voor Chaim. Al vrij snel werden ook Hartog en Hijman als typisch Joods ervaren en begon men ze (hetzij officieel hetzij als roepnaam) te vervangen door namen als Henri, Hendrik, Harry en Herman.
(NIW-namen hou je van me te goed.)
ik heb een vraag, nl.
Asriaan is dat een joodse voornaam of juist niet?
Zou Levi, met -i gespeld, in Nederland wellicht ontstaan zijn onder invloed van het bekende spijkerbroekenmerk? Zo’n reclamenaam blijft op het netvlies plakken en dan ziet Levie er al gauw net zo raar uit als spaghettie, kiewie of yokie.
Levi voor een jongen en Levie voor een meisje in de directe omgeving (beide uitspraak Lee-vie) misschien oogt het met -e inderdaad te vrouwelijk.
Ik vind ze over het algemeen erg mooi, de Joodse namen. Vrij klassiek, houd ik van. Benjamin, Alexander en David staan al jaren op mijn lijstje, net als Roos en Anna.
Het verbaast me dat namen als Barend, Louis en Mozes zijn verdwenen, als ik dat hierboven lees. Ik ken van alle drie jongetjes onder de tien jaar oud.
Is een deel van het uitsterven van die namen als voornamen ook niet te wijten aan het feit dat iedereen een achternaam moest hebben en Joodse mensen de voornaam van hun vader als achternaam aannamen? Dan wordt die voornaam eerder als achternaam aangemerkt ipv voornaam?
Ik vind Moses een hele mooie naam. Moise is de franse variant en die hoor je wel vaker. Volgens mij heet een van de kinderen van Orlando Trustfull zo.
@Louise, hoe spreek je Moïse uit?
Rivka of Rifka vind ik ook zooooo mooi !
Sara of Sarah blijft ook een mooie klassieker, in mijn ogen toch met h, dus Sarah, net iets mooier!!
Over het algemeen vind ik joodse namen erg mooi.
Channa of Channah ook wel gespeld als Shanna(h) is dat ook een joodse naam?
Klinkt als de traditionele namen als Anna, Anne, Sanne etc, maar dan net even wat anders. Voor een jongen vind ik Nathan erg mooi en David en Jonathan.
Ik ken wel wat Joodse mensen met jonge kinderen.Hun namen zijn (uit verschillende gezinnen) Noah,Simon,Nathan,Shai,Liora,Eli,Elia,Yaël.
Joodse namen die ik regelmatig tegenkom: (j) Abel, Abram, Benjamin, Boaz, David, Jonathan, Levi, Nathan, Noah en (m) An(n)a, Sara(h), Eva/Evi, en Rivka. In jong Joods gezin uit Amsterdam heten de zonen Avigdor, Joeda en Shai (en hun zusje grappig genoeg Froukje).
Dat is leuk! Ik ben de moeder van Avigdor, Joeda, Froukje en Shai. Ze zijn allemaal vernoemd en heten voluit: Avigdor Jitschak, Jehoeda Meier, Froukje Anne-Margriet en Samuel Jozef (In het Hebreeuws wordt dat Shmoe’eel, Josef en de afkorting wordt dan Shai). Jitschak is gewoon Hebreeuws voor Izaak, Meier is hetzelfde al Meijer. En Froukje heeft ook een Joodse naam: Channa Margaliet.
Veel Joodse kinderen krijgen tegenwoordig Israeliche namen. En ook daar verandert de namenmode zo nu en dan.
Maar Brecht, wie ben jij dan???
Wat een mooie namen! Vooral Lea en Rosa, en Jacob.