De eerste Nederlander die…

Bregtje van der Haak
Bregtje van der Haak mocht als eerste Nederlandse vrouw in Saoedi-Arabië filmen (foto: Kennisland via Wikipedia)

Je kan je kind vernoemen naar opa, of je laten inspireren door de zoveelste talentenshowwinnares van 2013. Als je geen indrukwekkende stamboom hebt, of je niet door de waan van de dag wil laten meeslepen, kun je in de (recente) vaderlandse geschiedenis duiken.

Ik zette de namen van veertig relatief onbekende mannen en vrouwen op een rijtje die als eerste Nederlander iets bijzonders hebben gepresteerd. Mannen die als eerste Nederlander buitenlandse sportwedstrijden wonnen en vrouwen die hun tijd ver vooruit waren.

Stoere vrouwen

Zo behaalde Coosje Wolters, alias ‘de duivelin van Den Haag’, begin vorige eeuw als eerste Nederlandse vrouw haar motorrijbewijs. Het is wel een wat droevig verhaal, want na de Tweede Wereldoorlog scheidde Coosje van haar man en moest in haar eentje verder met dochtertje Adri. De motor werd te duur voor de alleenstaande moeder en de tijd van races rijden was daarmee voorbij. Gelukkig kwam Henny Huisman op Coosjes honderdste verjaardag to the rescue en nam de eeuweling mee voor een motorrit.

Wat minder spannend is het verhaal van Bianca Hoogendijk. Wie? Wel, de echtgenote van onze voormalige premier, Jan-Peter Balkenende. Zij was de eerste vrouw-van die haar eigen achternaam is blijven dragen, terwijl haar man in het torentje zetelde.

Voor Anthonie van Aken was het begin vorige eeuw nog knokken om als vrouw een eigen leven te mogen leiden. Haar vader schaamde zich toen hij de naam van zijn dochter in de krant las, nadat zij in 1900 de Nederlandse Kampioenschappen tennis had gewonnen. Haar baantje als tennislerares bij de Haagse tennisclub Leimonias (‘weidenimf’) werd er ook al door bemoeilijkt, dus tenniste ze professioneel verder als A.N. Thonie.

Uiteindelijk gaat ze de boeken in als de eerste Nederlandse vrouw die een bovenhandse service aandurft. Extra uitdaging: er wordt van vrouwen verwacht dat ze fatsoenlijk gekleed zijn. Hun lange rok zorgt voor struikelpartijen en achter de hoed met brede rand blijft het racket regelmatig haken. Nogal een verschil met de strakke pakjes van de Venussen en Serena’s van een eeuw later!

De eerste vrouw die…

  1. Aletta Jacobs (1854), arts
  2. Angelien Eijsink (1960), langere tijd aan boord onderzeeër
  3. Anita Staps (1961), WK judo ’81
  4. Anthonie van Aken (1880), bovenhandse service
  5. Beatrix de Rijk (1883), vliegbrevet ’11
  6. Bianca Hoogendijk (1960), behield als premiervrouw eigen achternaam
  7. Bregtje van der Haak (1966), filmen in Saoedi-Arabië ’05
  8. Coosje Wolters (1904), motorrijbewijs ‘de duivelin van Den Haag’
  9. Corine Rottschäfer (1938), Miss Europa ’57
  10. Dulci Ouwerkerk (1920), Prix d’Excellence viool
  11. Gratia Schimmelpennick van der Oye (1912), deelname winterspelen skiën
  12. Jetta Kuyper (1870), lezing geven
  13. Katja Staartjes (1963), beklimmen Mount Everest ’99
  14. Mary Kok (1940), overzwemmen Kanaal ’60
  15. Mirte Roelvink (1985), voetballen bij Ajax ’04
  16. Rozemarijn Janssen (1968), beklimmen Carstenzpiramide en Mount Vinson
  17. Stien Kaiser (1938), WK allround schaatsen ’65
  18. Thea Sybesma (1960), triatlon in minder dan 9 uur
  19. Titia Bergsma (1786), bezoek Japan
  20. Vera Pauw (1962), professioneel voetballen in Italië

Bron: Wikipedia

Sportieve mannen

Het is natuurlijk sneu als je de annalen ingaat als de ‘eerste Nederlander die omkwam bij een vliegongeluk’, maar hé, iemand moet de eerste zijn. Sorry, Clément.

Verder is de lijst vooral gevuld met mannen die wedstrijden wonnen en bergen bedwongen. Plus een paar wetenschappers en een onfortuinlijke verzetsstrijder.

  1. Clément van Maasdijk (1885), omgekomen bij vliegongeluk ’10
  2. Freddy van Riemsdijk (1890), vliegbrevet ’10
  3. Frits Vrijlandt (1967), Mount Everest via noordgraat ’00
  4. Gerritjan Eggenkamp (1975), winnaar Boat Race
  5. Gregor Stam (1962), hele triatlon ’81
  6. Henry van ’t Hoff (1852), nobelprijs scheikunde
  7. Jan Jansz. Weltevree (1595), bezoek Korea
  8. Jeroen van Dijk (1971), grand prix finals badminton
  9. Johan Hilgers (1886), vliegen boven NL grondgebied ’10
  10. Joris van Spilbergen (1568), bezoek Ceylon
  11. Kees Hoving (1919), 100 meter vrije slag in minder dan een minuut
  12. Krijn Taconis (1918), lid van Magnum-fotoagentschap ’50
  13. Laurens Bicker (1563), bezoek grensgebied Argentinië/Uruguay ca. 1600
  14. Leendert Schijveschuurder (1917), neergeschoten verzetsstrijder ’41
  15. Olivier van Noort (1558), rond de wereld varen
  16. Piet Dickentman (1879), professioneel wielrenner
  17. Ram Ramlal (1951), Surinamer in Tweede Kamer
  18. Rob Hollink (1962), WK poker ’03
  19. Roelof Kiers (1938), filmen in China ’71
  20. Willem Hubert van Blijenburgh (1881), promotie op gebied van lichamelijke opvoeding

Bron: Wikipedia

Ik kies Beatrix en Roelof uit de lijst. En jullie?

19 antwoorden op “De eerste Nederlander die…”

  1. Leuk artikel! Zo zag ik laatst de film over Amelia Earhart http://en.wikipedia.org/wiki/Amelia_%28film%29 over de eerste vrouwelijke piloot die de atlantische oceaan solo overvloog. De naam vind ik daardoor ineens een stuk mooier omdat er zo’n stoer (en uiteindelijk ook tragisch) verhaal bij hoort.

  2. Jetta en Willem. Ik wist trouwens niet dat Anthonie een vrouwennaam was? Dat zou ik tegenwoordig niet meer doen.

    1. Ze heette officieel Adriana Theodora. Hoe je dan op de roepnaam Anthonie komt ontgaat me.

      Antonie is een Duitse vorm van Antonia, uitgesproken als Antónië. Maar mevrouw Van Aken kan natuurlijk best Antónie of Antoníe hebben gezegd. Ik ben benieuwd.

  3. Uit beroepsoverwegingen moet het voor een jongen wel Henry zijn 😉 (en op zijn Engels vind ik dat ook een mooie naam). Puur naamtechnisch zouden Mirte en Joris het winnen denk ik, hoewel Willem, Katja en Jetta ook niet onaardig zijn.

  4. Gratia !
    Maar uiteindelijk zou ik toch gewoon voor Rozemarijn en Kees gaan.

  5. Wat een leuk artikel!
    Ik ga voor Bregtje en Willem.

  6. Doe maar Aletta (ik kom uit sappemeer, heb op de gelijknamige school gezeten en fiets elke dag over de A. jacobsstraat) en Henry.

  7. Ik ga voor Aletta. Haar naam en haar verhaal hebben altijd tot mijn verbeelding gesproken.
    Als jongensnaam zou ik voor Willem gaan. Mooi en stoer.

    Voor Kees gaan vind ik te gemakzuchtig: mijn zoon héét nl al Kees. Maar die is heel gewoon naar zijn opa genoemd…

  8. Jetta of Stien en Krijn vind ik het mooist. Stien en Krijn zijn alleen niet zo’n goede match met de achternaam die op -stijn eindigt.

Reacties zijn gesloten.