Voornamelijk ♥ alles over voornamen

In Tadzjikistan mogen pasgeboren kinderen vanaf eind dit jaar alleen nog ‘lokale’ voornamen krijgen. Namen van buitenlandse herkomst worden verboden in het voorstel van Emomali Rahmon, de president van de ex-Sovjetrepubliek.

In een poging de unieke cultuur van het straatarme Centraal-Aziatische land te conserveren, mogen ouders enkel nog kiezen uit een lijst met vier à vijfduizend Tadzjiekse namen, zo meldt het Duitse tijdschrift Der Spiegel.

Na invoering van de wet zal de burgerlijke stand geen namen meer registreren die “niet passen bij de lokale cultuur of die buitenlands zijn, inclusief namen van voorwerpen, flora en fauna, plus namen van Arabische origine.”

Einde aan Russische inmenging

Rahmon ergert zich al langer aan buitenlandse invloeden. Ondanks de onafhankelijk van Rusland (1991) bleven Tadzjikische ouders gecharmeerd van Russische woorden als Wolk (Wolf) en Topor (Bijl) als voornaam voor hun kinderen.

In reactie daarop moedigde de president een wederopbloei van het oude Perzische erfgoed aan. Dat werkte, want baby’s kregen daardoor weer oud-Perzische voornamen. Vooral het Shahnameh epos van de 10e-eeuwse Perzische dichter Abulkasim Firdawsi was een belangrijke inspiratiebron. Honderdduizenden meisjes werden vernoemd naar Perzische prinsessen en koninginnen uit het ‘Boek der Koningen’: Tahmeena, Gurdofarid en Sudoba. Ook jongens kregen koninklijke namen uit dit langste gedicht ter wereld: Siyovush, Faridun, Jamshed en Bezhans.

Ook geen westerse of Arabische namen meer

Tegenwoordig zijn het niet de Russen, maar predikers in moskeeën die de naamgeving beïnvloeden. President Rahmon verbiedt dan ook niet alleen Russische (en westerse) voornamen, maar ook Arabische namen. Er zullen uitzonderingen gemaakt worden voor sommige islamitische voornamen, zoals Mohammed en Fatima.

Het wordt waarschijnlijk roeien tegen de stroom in, want vooral onder jonge mensen uit Tadzjikistan neemt de invloed van imams snel toe. Sommige mannen veranderen zelfs hun traditionele Tadzjikische voornaam in een islamitische:

“Tot eerder dit jaar kenden de vrienden en de familie van de 19-jarige student uit de Tadzjikische hoofdstad Doesjanbe hem als Shohrukh. Kort geleden besloot hij afscheid te nemen van zijn ‘puur Tadzjikische’ voornaam en luistert nu naar Mohamed, de naam van de islamitische profeet.

“Ik ben niet over een nacht ijs gegaan,” zegt Mohamed. “Ik leerde de islam beter kennen en wilde een passende moslimnaam voor mezelf.” Hij zegt dat hij hoorde dat “iedereen op de Dag des Oordeels bij zijn voornaam genoemd zal worden, dus wilde ik Mohamed genoemd worden.””

Islamitische voornamen in de mode

De laatste jaren kiest zo’n 20 procent van de nieuwe ouders voor een islamitische voornaam voor hun kind. De populairste meisjesnaam van de hoofdstad is een islamitische: Sumayah. Ze was volgende de Koran de eerste martelaar.

Een ambtenaar van de burgerlijke stand vertelt over de populairste namen van Dushanbe, waaronder Asiya, een vooraanstaande moslima. En Oisha, een Tadzjikische versie van de Arabische naam Aisha – een van de echtgenotes van de profeet:

“Vijf jaar geleden hoorde je zulke namen niet. Toen waren Iraanse en Indiase namen als Googoosh, Anohito en Indira de meest gewilde namen die ouders bij ons op de geboorteakte van hun baby lieten zetten.”

Voor jongens geven ouders de voorkeur aan de namen van belangrijke islamitische figuren als Mohamed, Yusuf, Abdullah en Abubakr.

Religie wordt belangrijker in Tadzjikistan

Antropoloog Dilshod Rahimov vindt de nieuwe voornamen in het land geen goede ontwikkeling:

“Jonge mannen die hun voornaam in een islamitische naam veranderen, geven daarmee aan hun religieuze identiteit belangrijker te vinden dan hun nationaliteit. Iedereen heeft het recht om welke naam dan ook te kiezen voor zichzelf of voor hun kinderen, maar ik vind dit op de een of andere manier toch een beetje oppervlakkig.

Je hoeft geen islamitische naam te hebben om een goede moslim te zijn. Kijk maar naar de Islamitische Republiek Iran, waar mensen hun religie aanhangen maar geen Arabische en religieuze namen hoeven te dragen.”

De seculiere president van het goeddeels islamitische land wil dat de bevolking trouw blijft aan het land en probeert dus het tij te keren. In de jaren negentig tegen Russische namen (zelf nam hij pas in 2007 afscheid van zijn Russische achternaam Rahmonov); dit keer tegen Arabische namen (best ingewikkeld aangezien zijn eigen voornaam Emomali een afleiding is van ‘Imam Ali’).

We zullen zien of de nieuwe naamwet namen als Dschachongir (‘de sterke’) weer populair zal maken, of dat de invloed van de moskee de naamvoorraad in Tadzjikistan definitief verandert.