uitstervende voornamen – Voornamelijk ♥ alles over voornamen

22-2-201220-2-2012

Jan, Johnny en Jantje zijn inspiratie voor Nederlandse artiesten

In Nederlandse meisjesnaamliederen wordt luidkeels de liefde verklaard aan Maria, Suzanne of Rosanne. Bij de mannen moeten we het een tikje prozaïscher doen met odes aan Jan, Johnny en Jantje.

Over ooms, dokters en vaders wordt sowieso veel minder gezongen dan over onbereikbare mooiste meisjes van de klas en suikertantes. Liefst 1.050 Nederlandstalige liederen met een meisjesnaam in de titel, tegen ruim 600 jongensnaamliedjes, aldus Wikipedia.

Zwarte Piet, Peter en Joep

Tussen liedjes die eenvoudigweg Bartje of Benny getiteld zijn, vinden we gezangen als: Tony, de zieke pony; Walter, ballade van een goudvis; Jo met de jojo en natuurlijk het onvergetelijke Zwarte Piet ging uit fietsen (toen klapte zijn band).

Het verband tussen een voornaam en een liedje is soms té sterk, zoals bij (Zwarte) Piet. Als iemand zich voorstelt als Peter hoor ik dankzij Neerlands Hoop Peteeeeeeer, ik ben verliefd! Zo moet ik ook altijd gniffelen als mensen hun kind Joep noemen; ik zie gewoon André van Duins verongelijkte schouders Ik ben Joep Meloen, kan ik er wat aan doen? ophalen.

Jan, Johnny en Jantje

Zoals Maria de meest bezongen Nederlandse vrouw is, zo is Johannes de populairste man in het Nederlandse lied. Dat wil zeggen: over voluit-Johannes vraagt men in de kerk Johannes, wat moeten wij doen? De Johannes van Youp van ’t Hek is “enigszins gestoord” en die van (daar is hij weer) Drs. P. verloor zijn hoofd dankzij de danskunsten van verleidster Salomé.

Populairder zijn de vele afleidingen: Jan, Johnny en Jantje bezetten de top 3 van meest bezongen mannennamen. De rest van de toplijst ziet er met namen als Ali, Arie, Bassie, Henk, Kees, Piet en Willem al even no nonsense uit.

Bruikbare jongensliedjesnamen

Niks mis met Jan of Johnny, maar er is meer! Voor roepnamen als Abraham, André, Bernhard, Rudy of Wilhelmus is het misschien nog wat vroeg, maar wat vind je van de volgende “oude mannennamen” uit Nederlandse liedjes?

Zo uit dat het weer in is?

Arie
Ben
Bertus
Bob
Boudewijn
Diederick
Dries
Frans
Frederik
Gilles
Guus
Hendrik
Jannes
Jo
Karel
Kees
Klaas
Kobus
Koos
Lou
Moosie
Nelis
Piet
Sjaak
Ted
Theo
Tinus
Toon

Onderstaande jongensnamen uit liedjes klinken iets meer van ‘nu’, maar dat is geheel voor discussie vatbaar. Graag zelfs!

Moderne klassiekers?

Adam
Aeneas
Alex
Berend
Billy
Bobby
Boris
Bram
Charlie
David
Douwe
Eduard
Elvis
Ernst
Felix
Filip
Frank
Freek
Jacob
Jaïrus
James
Jelle
Jesaja
Jim
Jochem
Joe
Joeri
Jonas
Jonathan
Jules
Juul
Kevin
Kobe
Koen
Leo
Louis
Maarten
Marc
Maurice
Maurits
Merlijn
Michiel
Mick
Oscar
Pieter
Ravi
Rik
Robbie
Romeo
Sam
Servaes
Steven
Tuur
Valentijn
Valentino
Vincent
Walter
Willem

19-2-201219-2-2012

Maria is de meest bezongen vrouw van Nederland

Hans de Booy - Annabel (afbeelding: hitparade.ch)

Vul jij Rosanne, Suzanne en Annabel ook meteen aan met “Ik weet dat er heel veel mannen zijn”, “Ik ben stapelgek op jou” en “Het wordt niets zonder jou”?

(Gefeliciteerd! Je bent waarschijnlijk ergens tussen 1965 en 1995 geboren. Maar daar gaat het vandaag niet over.)

Ik dook eens in de lijst van Nederlandstalige liedjes met een meisjesnaam in de titel.

De ruim vijfhonderd namen van de meer dan duizend liedjes lopen uiteen van Alida, zaten we nou maar in Afrika tot vondsten als Brief van een ongehuwde moeder aan Koningin Wilhelmina bij de geboorte van Prinses Juliana. Dat laatste lied werd gezongen door Jasperina de Jong, die ons ook verblijdde met Sybille, de laatste stripteasedanseres:

Er zit nog altijd brood / In het beschaafde bloot.

Maria en andere ouderwetse namen

Veruit de meest gebruikte meisjesnaam in het Nederlandse lied is – hoe verrassend – Maria. Liefst 37 artiesten zongen haar toe, aangevuld met Marie op de tweede plaats, Marijke op de vierde en verderop vele afleidingen als Marietje, Mary, Mariandel, Marie-Louise, Marianneke.

Een flink aantal namen is inmiddels zo goed als uitgestorven: Alie, Anja, Ankie, Annie, Ans, Bea, Bep, Betty, Dina, Elsje, Greetje, Henny, Jo, Joke, José, Lien, Mieke, Mien, Nel, Sien, Thea, Tineke, Toos en Trees. Dat rijtje namen zie ik niet zo heel snel terugkomen, zelfs niet in de huidige retrotrend.

Tantenamen

Nederlandse artiesten houden ongetwijfeld van hun moeder, maar hun tantes zijn minstens zo belangrijk, afgaande op de songtitels. Het zijn ook echt tantenamen: Tante Alida; Tante Cato; Tante Emma; Tante Greet, ik ken d’r; Ou Tante Koba; Tante Lien; Tante Mien, mag ik je poesje even zien; Tante Toos hielp ome Henk als typiste (en dan weet je het wel).

Niet te vergeten: Tante Constance en tante Mathilde van Drs. P!

Tante Constance en tante Mathilde
woonden eendrachtig en knus bij elkaar
Een was hardhorend, de andere brilde.
In doorsnee waren zij zeventig jaar.

In Overveen
telden zij hun dagen bijeen
niet meer zo coquet als voorheen,
maar nog altijd flink ter been.

Bron: Lyrics63.com

Hedendaagse muzes

De derde populairste naam in de lijst van meest toegezongen Nederlandse dames is… Anita. Ook voor deze en veel andere hitnamen van de naoorlogse jaren is het te vroeg voor een terugkeer. Annemarie, Barbara, Carolien, Christine, Cindy, Claudia, Jacqueline, Jenny, Linda, Marjolijn, Marleen, Monica, Sonja, Sylvia: ze waren ooit muzes van tientallen Nederlandstalige artiesten.

Tegenwoordig moeten zij dames als Alisha (Grad Damen), Deveny (de snelst stijgende naam van 1995 dankzij een hit van Marc Daniëls) en Esmee (let op: een prostituee – Acda & De Munnik) voor laten gaan.

Deze klassiekers in de lijst zijn nog altijd erg populair (of zijn dat recent geweest), of hebben potentie verder te groeien:

Alice
Amelie
Annabel
Anne
Beatrice
Bella
Carmen
Cato
Claire
Cleo
Eloise
Emma
Eva
Frederique
Irene
Jet
Josephine
Julie
Kiki
Lena
Louise
Lucie
Madeleine
Mathilde
Mia
Mies
Noor
Rosa
Rosalie
Saar
Sara, Sarah
Sophia, Sophie
Suze
Valentine

Ik had hier ook graag Edith, Margo en Olga opgenomen, maar iets zegt me dat daar de tijd nog niet helemaal rijp voor is.

Zit er nog een klassieke, uitgestorven, ouderwetse, jaren zestig of jaren nul-naam tussen die jou in badkamergeschal doet uitbarsten?

16-4-201116-4-2011

Karen is een verfrissende BN-babynaam

Aloys Buijs is vader geworden van een dochter: Karen! Dat bericht stond gisteren in ‘de bladen‘ en riep nogal wat vragen op.

Ten eerste: wie is deze man met de intrigerende voornaam die De Telegraaf haalt? Waarom koos hij voor een van de meest uit de gratie geraakte namen van 2011: Karen?

Het blijkt dus te gaan om de manager van zangers Nick & Simon en Jan Smit. Zijn vrouw heet Kim. Goed, dat weten we dan ook weer.

Maar, maar, maar: Aloys en Kim hebben al twee zoons genaamd Jaap (zo heet ook opa Buys) en Ron. Ik word er helemaal blij van. Niet van de namen Jaap, Ron en Karen op zich, maar het is zo verfrissend anders! Niks nep-retro of doorsnee-top20.

Karin en Karen

Zo’n 36 duizend Nederlandse vrouwen heten officieel Karin (80 procent), Karen (17 procent), Carin of Caren. Tel er in de praktijk nog maar een enkele tienduizenden bij op: dat is een groot deel van de vrouwen die in de jaren ’60 en ’70 Catharina zijn gedoopt. Het topjaar was 1969: toen werd 1,2 procent van de meisjes Karin genoemd (en nog eens 1,2 procent Catharina).

Populariteit voornaam Karin (afbeelding: Meertens Instituut)

Uiteindelijk hebben we allemaal een moeder die Karin heet, of een collega Karen, of een artistiekerige buurvrouw die zichzelf Caryn noemt. De beroemdste Karen van het moment is natuurlijk K3’s Karen Damen, geboren in 1974. In 2009 kwam er maar een handjevol bij.

Ik verwacht geen spoedige massale terugkeer van de namen die ouders rond 1970 zo modern vonden: Ronald, Erwin, Angelique, Bianca. De naam van Karen’s vader Aloys betekent echter ‘in alle opzichten wijs, de zeer ervarene’. We zullen het zien!

1-4-20111-4-2011

Rembrandt en andere dt namen

Rembrandt van Rijn (afbeelding: Barfoos op Wikipedia)

Als mensen niet zeker weten of een werkwoordsvorm op een -d of een -t eindigt, kiezen ze voor de zekerheid maar voor -dt. Meer is beter, en het staat een beetje chique, die twee letters achter elkaar.

Bij sommige voornamen hebben ouders een soortgelijk dilemma: is het nou Reinoud, Reinout of toch maar Reinoudt? Niet dat ik weet hoe het ‘hoort’ maar ik kan wel vertellen welke vorm het gebruikelijkst is.

Wie een snelle regel wil: ‘Als je het niet zeker weet, zet een -d op het eind.’ Het overgrote deel van namen die in Nederland eindigen op -dt, is in de -d vorm veel populairder.

Allard
Arnoud (Arnout is ook zeer gebruikelijk)
Bernd
Bernhard
Brand
Eckhard (Eckhardt is bijna net zo gebruikelijk)
Engelhard
Everhard
Gerbrand
Gerhard
Hilbrand
Hildebrand
Hillebrand
IJsbrand
Leonhard
Meinhard
Reinhard (Reinhart en Reinhardt komen ook regelmatig voor)
Roeland (Roelant is ook gebruikelijk)
Sybrand
Ysbrand

Er zijn een paar uitzonderingen, waarbij niet de -d, maar de -t vorm het meest in trek is:

Aarnout (Aarnoud komt ook veel voor)
Aernout
Arnt (Arnd is bijna net zo gebruikelijk)
Bent
Ewout (Ewoud is bijna net zo gebruikelijk)
Reijndert
Reinout (Reinoud is bijna net zo gebruikelijk)

De enige Nederlandse naam waarbij de spelling met -dt de voorkeur heeft, is Rembrandt. Maar zonder Rembrandt Harmenszoon van Rijn was het anno 2011 gewoon Rembrand geweest, vermoed ik. Of was de naam, net als al die andere oude Germaanse namen, zo goed als uitgestorven geweest.

26-2-201126-2-2011

Oude Oost-Groningse roepnamen

Trijntje Oosterhuis is de bekendste Trijntje (foto: Tom Beetz op Wikipedia)

Zoekende naar ouderwetse roepnamen die mogelijk weer ingezet zouden kunnen worden als 21e eeuwse babynaam, vond ik een aantal Oost-Groningse schoolkinderen.

Ze zijn allemaal zo’n beetje tussen 1940 en 1950 geboren, dus net voordat rond 1960 allerlei nieuwerwetse voornamen in beeld kwamen.

Als je naar de officiële toplijsten uit die periode kijkt, heet ‘iedereen’ Johannes, Hendrik, Cornelia of Catharina, maar in het dagelijks leven waren de roepnamen een stuk kleurrijker.

Typisch Trijntje

Veel namen werden natuurlijk ook in de rest van Nederland gegeven, maar sommige namen zijn toch wel heel typisch voor de provincie Groningen.

Trijntje bijvoorbeeld komt relatief veel voor in het noorden des lands. De bekendste Trijntje, zangeres Trijntje Oosterhuis (wiens achternaam is ook heel Gronings is) is overigens net als haar vader Huub in Amsterdam geboren. Kan gebeuren.

De vet gedrukte namen kwamen meer dan eens voor.

Roepnamen voor meisjes in Oost-Groningen, circa 1945

Aaltje
Alie
Anneke
Annie
Antje
Attie
Be
Berendiena
Dieneke, Dineke
Edie
Emmie
Froukje
Gesie
Geziena
Greetje
Grietje
Hennie
Ina
Katrientje
Klaziena
Lammie
Lies
Margreet
Marta
Martje
Meta
Mina
Mineke
Nini
Oktje
Rie
Rika
Sisi
Stien
Teupje
Thea
Tieske
Tineke
Tjaakje
Trees
Trijn
Trijntje
Trui
Willie
Wilma

Namen als Geziena en Klaziena lijken geheel uit het Nederlandse namenlandschap te zijn verdwenen, maar voor andere namen is hoop. Meisjes die anno 2011 Trui of Trees als roepnaam krijgen, hebben gewoon superhippe ouders. Net als de ouders van Fien en Puck, toen die hun dochters zo noemden, begin jaren ’90.

Maar zo zie ik ook wel het potentieel in van Be, Edie (andere associatie: Desperate Housewives), Emmie, Ina, Lies, Marta, Mina, Nini, Rie, Rika, Stien, Tieske, Trijn of zelfs Willie.

Roepnamen voor jongens in Oost-Groningen, circa 1945

Abel
Abeltje
Aries
August
Ben
Berend
Derk
Dikkie
Dirk
Doewe
Douwe
Egbert
Edo
Eppie
Evert
Fokko
Freerk
Geert
Gerardus
Geuko
Haijo
Hans
Harm
Henk
Ibeling
Ienko
Jacob
Jan
Johannes
Kasper
Klaas
Koos
Lammert
Piet
Reinder
Reint
Remmert
Roelf
Roelof
Siebold
Sijzo
Wubbo

Jongensnamen lijken altijd wat minder snel te verouderen dan meisjesnamen. Bovenstaande namen – op een aantal van die kenmerkende maar zeldzame Groningse -o namen na – komen dan ook nog redelijk bekend voor.

Abel is een jongensnaam die alweer flink in populariteit aan het stijgen is: met August, Berend, Derk, Douwe, Edo, Jacob, Klaas, Koos, Piet, Reinder, Reint, Roelf en Roelof kan ik me dat ook best voorstellen.

Ko & Co

Alleen Remco/Remko heeft begin jaren ’70 in het hele land een hoop aanhangers gehad, maar verder bleven de Eelko’s, Feiko’s, Fokko’s, Heiko’s, Hilko’s, Okko’s, Popko’s, Sikko’s en Tjakko’s toch vooral in Groningen geboren worden. Iemand gecharmeerd van deze oergroningse namen?

Geografische spreiding van jongensnamen die eindigen op ko — Geografische spreiding van mannen die een naam hebben die eindigt op -ko (bron: www.meertens.nl)