Charlene de Carvalho-Heineken is niet alleen de rijkste Nederlander, maar ook een van de 20 rijkste moeders ter wereld, zo meldde Forbes (in 2011). Opmerkelijk: de dochter van biermagnaat Heineken had eigenlijk De Carvalho-Petersen moeten heten.
Alfred ‘Freddy’ Henry Heineken (1923-2002) wist dat zijn grootvader niet Gerard Heineken was, maar huisvriend Julius Petersen. Freddy’s vader (Henry Pierre) kreeg echter niet de achternaam van zijn biologische, maar van zijn juridische vader.
Zo bleef de familienaam nog een tijdlang bewaard en heet Heinekenbier vandaag de dag Heineken en niet Petersen.
Nazaten Freddy Heineken
Er zijn anno 2014 maar weinig mensen over die Heineken als achternaam dragen. De kleinkinderen van Freddy Heineken, allen van zijn enige dochter Charlene, droegen tot een paar jaar geleden hun vaders achternaam, De Carvalho. Naar verluidt liet moeder Charlene hun achternaam uit strategisch oogpunt een paar jaar geleden in Heineken wijzigen.
Charlene kreeg met acteur Michel de Carvalho vijf kinderen: opvolger Alexander Alfred Charles (verloofd met Stephanie Teresita Francisca Maria Annunciata Walpurga Thekla Gräfin und Edler Herrin von und zu Eltz genannt Faust von Stromberg, dus), dochter Louisa, tweeling Isabel en Sophie en zoon Casper Ray.
Rijkste moeders ter wereld
Terug naar de rijkste moeders ter wereld. Het gros van de dames is afkomstig uit de Verenigde Staten, gevolgd door wat Duitsers en Zweden.
Ze hebben bijna allemaal ‘stevige’ namen waarmee je echt voor de dag kunt komen. Antonia, Dorothea, Elizabeth, Georgina, Johanna en Rosalia worden thuis vast gewoon Annie of Ellie genoemd, maar ze hebben in elk geval échte namen voor in hun leven op kantoor.
ABIGAIL Johnson (VS, investeringsmaatschappij)
ANNE Cox Chambers (VS, Cox Media)
ANTONIA Johnson (Zweden, ‘zaken’)
BIRGIT Rausing (Zweden, Tetra verpakkingen)
BLAIR Parry-Okeden (VS, Cox Media)
CHARLENE de Carvalho-Heineken (Nederland, Heineken bier)
CHRISTY Walton (VS, Wal-mart)
DOROTHEA Steinbruch (Brazilië, staal)
ELIZABETH Mohn (Duitsland, Bertelsmann media)
GEORGINA Rinehart (Australië, ijzererts/kool)
IRIS Fontbona (Chili, kopermijn)
JACQUELINE Mars (VS, Mars snoep)
JOHANNA Quandt (Duitsland, BMW)
LILIANE Bettencourt (Frankrijk, L’Oréal)
MARION Macmillan Pictet (VS, Cargill voedselproductie)
Mijn guilty pleasure is Blair. Dat klinkt zo heerlijk aanstellerig, maar is hier helaas volstrekt onbruikbaar dankzij het werkwoord blèren. Zit er voor jullie nog iets tussen?
PS Nooit geweten dat de Mars chocoladerepen niet genoemd zijn naar de planeet, maar naar de oprichters van de fabriek: de familie Mars.
Anna, Hanna en Johanna: klassiek boek van Marianne Fredriksson uit 1994 (afbeelding: bol.com)
Anna, een bedrieglijk simpele naam die door een kwart miljoen Nederlandse vrouwen gedragen wordt.
Tot de jaren vijftig heette gemakkelijk 1 op de 20 meisjes Anna, eerst vooral als eerste voornaam, later als tweede of derde naam.
Het is de enige meisjesnaam die – hoewel nu minder vaak gegeven dan voorheen – al zeker honderd jaar in de top 10 staat. Anna is een naam die zowel in de oorspronkelijke vorm als in een van de vele varianten vrouwelijk maar niet stoffig klinkt. Het is een meisjesnaam die maar niet uit de tijd raakt, een echte klassieker.
Zuster en moeder
Behalve met mijn moeder, zal Anna voor mij altijd samen blijven hangen met het doodenge verhaal van Blauwbaard. Mijn broertje en ik luisterden ademloos naar de onschuldig klinkende Sprookjes van Moeder de Gans, ingesproken door zware jaren zeventigstemmen op een beduimelde lp (uitleg voor iedereen die na 1980 is geboren).
Een jonge bruid wacht in de torenkamer van haar kasteel met haar zus Anna op redding door hun broers, nadat ze een kelderruimte vol vermoorde ex-echtgenotes heeft ontdekt:
“Zuster Anna! Ziet gij niets komen? Zuster Anna antwoordde: Ik zie niets dan de zon die het stof optrekt en het veld met groenend gras bedekt.”
Ondertussen staat Blauwbaard met zijn zwaard fanatiek op het slot van de kamer in te hakken, omdat hij ook zijn kersverse vrouw wil onthoofden. Zoals dat gaat.
Van Hanna tot Anna tot Hannah
Anna is de Griekse vorm van Hanna, een Hebreeuwse naam die ‘God heeft mij begenadigd’ betekent. Hanna en Hannah zijn nooit heel populair geweest in Nederland, maar dat verandert snel.
Sinds het begin van de jaren zeventig stijgt het aantal Hanna(h)’s elk jaar een beetje meer, met een voorlopig hoogtepunt in 2012, toen meer dan 350 meisjes zo werden genoemd.
Roepnamen
Voor de oorlog waren echt Nederlandse varianten erg in trek, er moeten vele tienduizenden vrouwen zijn geweest die Annechien, Annetje, Annigje of Antje werden genoemd.
In de jaren ’30 werden verkleinnamen op -ie mateloos populair: Coby, Gerrie, Tiny, Trudie en ook Annie.
Na de oorlog namen het toen vlotteAnneke en Ans de overhand in de jaren ’40 en ’50 en daarna het inmiddels beruchte Anita en het keurige Franse Annette.
Nog eens tien jaar later, toen samengestelde namen steeds populairder werden, werden honderden meisjes Annemarie of Anne-Marie genoemd. Maar het was niet alleen Frans wat de klok sloeg, ook Engelse meisjesnamen werden bekender.
In 1966 had Nancy Sinatra – de dochter van – een megahit met These Boots Are Made For Walking en Nederlandse ouders vielen en masse voor deze toen zoet-met-een-beetje-spice naam.
In de jaren ’80 ging het korte, heldere Anne aan kop. Zowel Herman van Veen (1986) als Clouseau (1989) zongen over Anne, wat zorgde voor een grote populariteitsspurt.
Ook zangeres Anouk had veel invloed. Haar naam was al een tijdje zeer populair, begin jaren negentig, maar had de daling alweer ingezet toen Anouk zich de hitparades inzong en haar naam vaker gegeven werd dan ooit.
Toen NinaSanders eind 1997 in de soap Goede Tijden Slechte Tijden werd ‘geboren’, gaf dat een enorme boost aan de toch al stijgende lijn. In die periode vonden sommige ouders Anouk te populair of te sleets en kozen voor het vrolijke klinkende Aniek.
Populariteit Anna en de bekendste afleidingen in % (afbeelding: Meertens Instituut)
En vandaag? Gaan we letterlijk terug naar het begin. Onder invloed van actrice HannaVerboom (als Elin Dekkers in De Co-Assistent, 2007-2010) en de Amerikaanse jeugdserie HannahMontana (2008-2011) waren beide spellingen van de grondvorm nog nooit populairder dan in 2012.
< 1930: Antje
Anna
Annechien, Annegien
Annetje
Annigje
Antje
1930-1940: Annie
Annie, Anny
1940-1960: Anneke
Anneke
Ans, Ansje
1960-1970: Anita
Anita
Anja, Anya
Annette
1970-1980: Nancy
Annemarie
Anouschka
Nancy
1980-1990: Anne
Anke
Anne
Annika
1990-2000: Anouk
Anne (nog steeds)
Anouk
Anouschka (tweede ronde)
2000-2010: Nina
Aniek, Annick, Anniek
Anissa
Nina
< nu: Hannah
Hanna, Hannah
Mening
Anna is op zichzelf natuurlijk al prachtig, maar ik heb ook een zwak voor Nina. Zo’n vrolijke naam! Wat is jullie favoriete Anna-naam?
De meest gegeven meisjesnaam in Nederland was tot een paar jaar geleden Maria. De naam raakt nu versneld in de vergetelheid.
Terwijl een naam als Elisabeth misschien wat minder vaak voorkwam, lijkt die naam op het eerste gezicht langer te overleven dan de naam der namen: Maria.
Het katholieke gebruik om ieder kind, jongen of meisje, Maria te noemen als eerste of als volgnaam is vanaf de jaren ’50 steeds verder in onbruik geraakt. Ook de afgeleide roepnamen doen merendeels ouderwets aan.
Een op de drie vrouwen heette Maria
Voor mij is Maria een heel bijzondere naam: mijn beide oma’s heten zo, net als mijn moeder. Mijn vader wilde me naar verluidt geen naam-met-Maria-erin wilde geven en daarom nam mijn moeder genoegen met de ‘ma’ in Emma 🙂
Mijn ouders waren in die periode (we spreken hier over de bruinoranje jaren zeventig) niet de enige die afscheid namen van tradities. Afgeleide namen als Marion en Marije werden in rap temp van roepnaam tot officiële paspoortnaam getransformeerd en een naam als Marit is tegenwoordig populairder dan Maria zelf.
In de grafiek hieronder zijn Maria en de belangrijkste ‘echte’ afleidingen bij elkaar geteld.
Populariteit van Maria en daarvan afgeleide voornamen als officiële eerste naam in procenten (afbeelding: Meertens Instituut)
Nog maar een halve eeuw geleden werd maar liefst eenderde van de pasgeboren meisjes Maria genoemd: 10 procent als eerste naam, 25 procent als tweede naam. Die devotie was overigens van betrekkelijk recente datum, want rond 1900 heette ‘maar’ eenvijfde van de meisjes Maria.
Vandaag de dag krijgt nog maar 0,3 procent (circa 250 meisjes per jaar) van de baby’s de naam Maria. Best verrassend: nog altijd krijgt 5 procent van de meisjes (4.800 in 2010) Maria als tweede of derde naam!
Populariteit van Maria en afgeleide namen als volgnaam in procenten (afbeelding: Meertens Instituut)
Ook jongens krijgen trouwens nog steeds Maria mee als volgnaam. In 1954 (een door de paus ingesteld Mariajaar) gold dat voor maar liefst 17 procent van de mannen, maar zelfs de afgelopen jaren werd bijna 1 op de 100 jongens Maria genoemd.
Populariteit Maria als volgnaam voor jongens in procenten (afbeelding: Meertens Instituut)
Maria was ooit verboden
Maria blijft dus veruit de populairste meisjesnaam van Nederland, alleen merk je er in het dagelijks leven niet zoveel van. Een enkeling zal nog wel voluit Maria worden genoemd, maar de meeste Maria’s hebben van geboorte af aan een andere roepnaam.
De eerste bekende Maria – om maar even bij het begin te beginnen – was Mirjam, de zus van Mozes en Aäron is het Oude Testament. In de loop van de tijden verschoof de schrijfwijze van Mirjam (Hebreeuws) via Mariam (Grieks) naar Maria (Latijn).
Maria (‘bitterheid’) werd volgens het Meertens Instituut uiteindelijk pas ergens in de Middeleeuwen een gebruikelijke meisjesnaam in Nederland en Vlaanderen. Tot die tijd vonden mensen het niet gepast om de naam van de moeder van Christus als persoonsnaam te gebruiken. Frankrijk verbood het gebruik van Maria als doopnaam zelfs lange tijd.
Maar even over Jezus dan
Over die Maria-schroom zijn de meeste katholieke Nederlanders in de loop van de tijd meer dan heen gekomen; hetzelfde kan niet gezegd worden voor de naam van Jezus Christus. Verboden is de naam Jezus niet per sé, maar het feit dat nog geen handvol Nederlandse mannen Jezus of Christus heet, geeft wel aan dat de naam hier nooit gebruikelijk is geworden.
Er is wel een klein aantal mannen dat namen draagt als Jesus/Jesús (18 als eerste naam, 189 als tweede) of Christ (68 als eerste naam, 107 als tweede), maar van harte is dat nooit gegaan. Dat is in Spanje en andere landen met een grote Spaanstalige bevolking wel anders. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld staat Jesus al zeker een eeuw in de landelijke top 500, waarvan de laatste 25 jaar zelfs in de top 100.
Marchien, Marijke, Mascha
Terug naar Maria!
Tot de oorlog had iedere regio zijn eigen Maria-roepnamen: in Drente Marchien, in Friesland Marrit en Maayke, in Overijssel Meike, in Zeeuws-Vlaanderen Riete. Afkortingen als Rie en Marie waren algemener in gebruik.
Na die tijd veranderde er veel op namengebied in Nederland. Het halve land werd in 1947 geïnspireerd door de geboorte van het jongste prinsesje: Maria Christina, roepnaam Marijke. Onder invloed van het Engels kwam ook Mary op, naar keuze p[ zijn Nederlands uitgesproken als Merrie of Meerie.
In de decennia daarna volgt een eindeloze sloot op elkaar lijkende namen: Marianne, Marja, Mariëtte, Marion en Mariëlle. Wie heeft ze niet als zus of tante of buurvrouw?
Pas in de jaren zeventig komen er uit het oosten wat nieuwe varianten, zoals Mascha en Mariska. Een paar jaar later beleven we een enorme opleving van de degelijke hollandsche namen: Maaike, Maartje, Marije, Marjolein, Marleen, Marlies, Marloes, Mieke.
Daarna is het – op het onverwachte succes van het Franse Manon na – even stil op het Mariafront. Pas de afgelopen jaren zien we weer wat Maria-roepnamen opduiken. Mara, Marit en Meike voor de no nonsense ouders, Meryem voor Turks-Nederlandse meisjes en sinds een jaar of twee schiet short & sweet Mia omhoog.
In onderstaand overzicht zie je welke roepnamen in een bepaald decennium het populairst waren. Dat betekent niet dat ze nu niet meer voorkomen onder verse baby’s.
Maria-roepnamen
< 1900
Marchien, Margje
Maria
Marretje, Martje
1900-1910
Rie
1920-1930
Marie
Riek
1930-1940
Riet, Rietje
1940-1950
Marijke
Mary
Ria
1950-1960
Marianne, Marjanne
Marja
Rita
1960-1970
Annemarie, Anne-Marie
Marian, Marjan
Mariëtte
Marion, Marjon
1970-1980
Mariëlle
Marije
Mariska
Mascha
Miriam, Mirjam
1980-1990
Maaike
Marieke
Marjolein, Marjolijn
Marleen
Marlies
Marloes
Mieke
1990-2000
Manon
Marissa
2000-2010
Mara
Marit
Meike
Meryem
2010-nu
Mia
Inspiratie
We zitten nog net te dicht op de jaren zeventig/tachtig om weer verliefd te worden op stevige namen als Marjan, Marije, Mariska, Marjolein of Rianne. En traditionele namen als Marchien, Marretje, Margje en het wat ongelukkige Mie of Mietje klinken ons te ‘oud’ in de oren.
De toekomst zit dus bij die tussengeneratie: Miep, Mies, of Marie. Mara en Mare zijn een beetje over hun hoogtepunt heen, maar toch zeker nog acceptabel.
Maja/Maya en Mia zijn enorm aan het stijgen in populariteit en ik zie ook wel een bescheiden toekomst voor Mimi.
Uit het buitenland kunnen we Minnie, Moira, Maire, Mikke, Mitz, Mirja en Mizzi halen. En wie wist trouwens dat Merlijn een officiële afleiding van Maria is?
En wat is er mis met gewoon Maria? Je weet dan vrij zeker dat je dochter de enige met die naam is in haar klas- en klassieker zul je hem niet kunnen vinden!
I’ve just met a girl named Maria,
And suddenly that name
Will never be the same
To me.
Prinses Irene (midden) met haar zussen Beatrix en Margriet in 1944 (foto: Wikipedia)
In de oorlogsjaren werden ieder jaar duizenden kinderen Johannes of Maria genoemd, maar in Scheveningen heetten ze in het dagelijks leven Jan en Marijke.
Van lezeres Wieneke kreeg ik een lijst met zo’n 750 oud-leerlingen van het voormalige Johan de Wittlyceum in Scheveningen, dankjewel!
De oud-HBS’ers zijn voor het overgrote deel geboren tussen 1940 en 1947 en zijn nu dus ruim 70 jaar oud.
Tegenwoordig zijn er meer meisjes die vwo doen dan jongens, maar dat was in de jaren ’40 nog niet het geval. Zo’n tweederde van de namen op de lijst is van jongens, de rest van meisjes. Het is natuurlijk geen volledig overzicht van alle namen in Scheveningen, maar het geeft een aardig beeld.
Aanvulling 15 januari 2012 van lezer Willem Ment den Heijer: De betreffende school stond weliswaar op de grens van Scheveningen, maar werd (ook) goed bezocht door leerlingen uit de rest van de stad, die vaak modernere voornamen droegen dan oorspronkelijke Scheveningers.
Jan en Hans
Maar liefst 31 van de 450 jongens heten Jan en nog eens 25 noemen zich Hans. Samen met een handvol Jan-nogeennaams, Johns, Johnny’s en Jopen heeft zeker 1 op de 7 jongens een van Johannes afgeleide voornaam.
De top 20 van roepnamen in de jaren ’40 in Den Haag ziet er vertrouwd uit. Als in: die namen hebben we eerder gehoord bij vaders, ooms en buurmannen. Natuurlijk heten ze eigenlijk Willem (Wim), Hendrik (Henk) en Cornelis (Kees), maar hun roepnamen zijn minstens zo interessant.
Meest voorkomende jongensnamen in Scheveningen (circa 1945)
Jan
Hans
Wim
Peter
Rob
Frans
Henk
Dick
Eddy, Eddi
Erik, Eric, Erick
Kees
Bert
Gerard, Gérard
Leo
Paul
Wouter
Bob
Harry, Harrie
Nico
Rudi, Rudy
Ton
Marijke en Yvonne
De meisjeslijst is ook bijzonder, vooral omdat de meeste namen nauwelijks gegeven werden als officiële voornaam en dus niet in de statistieken terug te vinden zijn. Zo is Marijke Maria, Ineke is Catharina of Hendrina, Lenie, Ellen en Ellie zijn Helena.
Toch zie je ook hier de ‘nieuwe tijd’ van na de oorlog al zijn intrede doen: Yvonne, Sylvia, Ingrid, Renée en Yolanda werden pas in de jaren ’60 megapopulair, maar op dit Haagse lyceum waren blijkbaar al wat pionierende ouders.
Meest voorkomende meisjesnamen in Scheveningen (circa 1945)
Marijke
Yvonne
Ineke
Lenie, Leny
Carla
Ellen
Ellie, Elly
Hetty
Sylvia
Tineke
Anneke
Els
Ingrid
Irene
Renee, Renée
Yolanda
Irene
Een opmerkelijke naam in dit rijtje is Irene. Prinses Irene werd in de zomer van 1939 geboren, vlak voordat de Tweede Wereldoorlog in Nederland uitbrak. In de jaren daarvoor werden enkele tientallen meisjes per jaar zo genoemd, maar in de oorlogsjaren en met name in bevrijdingsjaar 1945 werden er ineens honderden Irene’s geboren. In dat jaar werd 1 op de 50 meisjes Irene genoemd (eerste of tweede naam) en kregen zelfs 28 jongens Irene als tweede voornaam.
Ik pleit voor een Irene wederopbloei. Het is niet alleen de naam van die bekende prinses, maar heeft ook nog eens een prachtige betekenis: (godin van de) vrede. Irene daalt al jaren in populariteit – in 2010 waren het er nog maar 30. Grijp je kans: dit is die klassieke meisjesnaam à la Emma of Sophie die iedereen kent, maar niemand (meer) gebruikt.
Charlene de Carvalho-Heineken is niet alleen de rijkste Nederlander, maar ook een van de 20 rijkste moeders ter wereld, zo meldde Forbes (in 2011). Opmerkelijk: de dochter van biermagnaat Heineken had eigenlijk De Carvalho-Petersen moeten heten.
