Bernadette, een hele hippe naam (in 1958)

Sint Bernadette SoubirousArme Sint Bernadette. Als jong meisje kreeg ze cholera; haar vader werd onterecht beschuldigd van diefstal; op haar 35e stierf ze in een klooster en als klap op de vuurpijl werd ze dertig jaar na haar dood opgegraven en tentoongesteld.

Waarom zoveel aandacht voor deze onfortuinlijke Française? In 1858, toen Bernadette Soubirous veertien jaar oud was, kreeg ze verschillende keren visioenen van de ‘Onbevlekte Ontvangenis’ (ofwel:de maagd Maria). In het Franse dorp Lourdes geloofde echter niemand haar, de astmatische dochter van een aan lager wal geraakte molenaar.

Uiteindelijk stelde de bisschop van Tarbes een onderzoek in en na enkele jaren riep hij Lourdes uit tot officiële bedevaartplaats. In 1933 werd Bernadette door paus Pius XI heilig verklaard; Sint Bernadettes lichaam ligt nog altijd opgebaard in het klooster van Nevers.

We zouden het bijna vergeten in deze seculiere tijden, maar in de jaren vijftig waren er nog veel mensen praktiserend katholiek in Nederland. In 1958, precies honderd jaar na de eerste Mariaverschijning in Lourdes, werden er in Nederland (en in Frankrijk) ineens heel veel Bernadettes geboren.

Populariteit voornaam Bernadette

De meeste Nederlandse Bernadettes zijn nu tussen de 40 en 65 jaar oud. Heet jouw moeder of tante zo? En is ze vernoemd naar Sint Bernadette, of naar haar grootvader Bernhard?

Kerstster en andere licht ongebruikelijke namen voor je kerstbaby

KerstengelBen jij een van de duizend moeders die met kerst een baby zullen krijgen? Kies dan hier de ideale naam!

Laat ik beginnen met te melden dat er (jammer genoeg) geen mensen zijn die Kerstster heten. Er zijn wel vrouwen die als Kersteloete, Kerstel, Kersterine of Kerstje door het leven gaan en mannen die Kerst of Kersters heten.

Behalve afleidingen van de naam Christus (‘de gezalfde’), zoals Christiaan, Christine, Krista, Kirsten, Karst zijn er natuurlijk wel meer rechtstreekse verwijzingen naar het kerstverhaal:

  • Jezus en Christus. Ondanks dat hij de hoofdrolspeler is, zijn deze letterlijke namen in Nederland zo goed als ‘verboden’.
  • Melchior, Casper en Balthasar. De drie Wijzen uit het Oosten die de pasgeboren koning der Joden met een bezoekje kwamen vereren.
  • Mirre. Een van de geschenken die door die drie Wijzen werden meegebracht.
  • Jozef en Maria. De ouders/verzorgers (doorstrepen wat niet van toepassing is) van het kindje Jezus.
  • Noël en Noëlle. Het Franse woord voor Kerstmis is Noël.

Nog iets verder gezocht zijn deze frisse namen die passen bij een geboorte rond Kerstmis:

  • Nieve. Spaans voor ‘sneeuw’.
  • Winter
  • Jul of Yule. De Scandinavische term voor Kerstmis, afgeleid van de joelfeesten (zonnewendefeesten).
  • Ster
  • Lucas en Mattheüs. Deze apostelen beschrijven de geboorte van Christus.
  • December
  • Mare. In onder meer Engeland hangt men in deze tijd een maretak in huis, een symbool van vruchtbaarheid. Wie er per ongeluk onder staat, mag door een ander gekust worden.
  • Malak. Het Arabische woord voor ‘engel‘.
  • Ruprecht. De (niet al te vriendelijke) knecht van Sinterklaas/Kerstman in Duitsland.
  • Nathalie. Uit het latijn ‘dies natalis’: ‘geboortedag van de heer’.

Verwacht iemand misschien een meisjesdrieling rond kerst? Nieve, Yule en Mare. Graag gedaan!

Geboren: Gerbrand Jan, we noemen hem Ezra

SGP stemmers in 2003
SGP stemmers in 2003 (afbeelding: Wikipedia)

Veel van onze grootouders hebben op hun geboortebewijs Johannes of Maria staan, maar we kennen ze als Jan of Marja.

De gewoonte een serie doopnamen te geven om vervolgens voor dagelijks gebruik een roepnaam te hanteren, is nog niet helemaal voorbij. Je ziet het in recente advertenties in de NRC, waar kleine Catharina’s zolang Kiki worden genoemd, of opa Cornelis keurig vernoemd wordt maar kleinzoon gewoon Kees heet.

Gereformeerde namen

In Zeeland – en in andere gebieden met relatief veel gereformeerde inwoners – gaat het nog weer anders. Ouders kiezen daar vaak voor traditionele Nederlandse of Zeeuwse namen en geven dan een moderne(re) roepnaam, die vaak niets met de officiële namen te maken heeft.

Mijn oma knipt de mooiste voorbeelden trouw voor me uit de PZC. Deze geboorteberichten zijn van 2010:

  • Anna Pieternella: Eva
  • Cornelia Willemina Laurina: Charlotte
  • Elsa Berdina: Senna
  • Jacomina Cornelia: Emma
  • Jeannette Marianne: Juliette
  • Louise Guusje: Madelief
  • Adriaan Rien: Aron
  • Arie Jan Jacob: Arjan
  • Cornelis Nathanaël: Robert-Nils
  • Gerbrand Jan: Ezra
  • Jacobus Cornelis: Lucas
  • Jan Andreas: Daniël
  • Jan Jacob Andries: Julian
  • Pieter Marinus: Jurian

Ik begrijp dat je geen zin hebt in stijve ouderwetse namen en de bijbehorende roepnamen. Maar er zitten roepnamen tussen waarbij ik liever de officiële naam zou hebben gedragen, geloof ik.

Zeeuwen in de zaal?

Heeft iemand hier Zeeuwse roots? Ik zou graag willen weten waarom ouders hun kind de beoogde roepnaam niet (ook) als officiële naam geven. Misschien is dat lastig voor de kerk als het om een niet-christelijke naam gaat, maar waarom kunnen Lucas en Daniël niet officieel zo heten?

Bijbelse namen: Naomi en Ruben

Deze week een miniserie van namen die vaak binnen een gezin worden gegeven. Vandaag deel 8: Bijbelse namen.

Vorig jaar verloor de familie Strijker vier van hun vijftien kinderen – Jeremy, Jeftah, Mattanja en Yiron – bij een brand op de zolder van hun huis. Deze week lieten hun ouders weten dat ze er een dochtertje bij hebben, met een min-of-meer bijbelse naam. Ze heet Lira: ‘mijn licht’.

Zulke ‘heftige’ namen zijn nooit in trek geweest bij grote groepen Nederlanders, maar sommige bijbelse namen hebben mainstreampopulariteit bereikt.

Vooral voor jongens zijn bijbelse namen als Aaron, Benjamin, Daniel en Ruben populairder dan ooit. Bij de meisjes was het hoogtepunt eerder. Eerst in de jaren zeventig, toen ook niet-religieuze gezinnen hun kinderen massaal Esther en Judith noemden. De afgelopen jaren komen namen als Naomi en Sarah erg veel voor op de geboortekaartjes – en zeker niet alleen op het prikbord van het kerkportaal.

Bron: Meertens Instituut

Ik deed overigens een aparte ontdekking bij Rachel, een naam die tussen grofweg 1975 en 1995 ieder jaar aan 100-200 meisjes werd gegeven en nadien nog altijd populairder werd.

In 2001 was er een plotselinge stijging. Kwam het door Rachel Green in Friends? Door Rachel Hazes (Andre overleed pas in 2004)? Ik denk eerder aan Rachel Kramer. Zij was een van de zeven artiesten in het heel eventjes – in 2001 – gigantisch populaire popgroepje K-Otic.

meisjesnamen jongensnamen
Abigail Aaron, Aron
Adinda Benjamin
Bernice Daniel, Daniël
Debora David
Edith Gideon
Elisa Joël
Esther Jonathan
Gabriëlle Joram
Hanna Joshua
Jamilla Julian
Joëlle Lukas
Jorinde Matthias
Judith Micha
Lea Michaël
Lydia Nathan
Miriam, Mirjam Rafaël
Naomi Ruben
Rachel Samuel, Samuël
Rebecca Sebastiaan
Ruth Sebastian
Sarah Simon
Talitha Tobias
Tamar Yoran
Thirza
Yara
Yentl

.
NB Er zijn natuurlijk veel meer bijbelse voornamen en de namen in dit rijtje zijn niet allemaal bijbels. Dit zijn echter allemaal namen die relatief vaak met elkaar in een gezin voorkomen.

Jezus redt, maar niet vanaf het dak

Niet alle namen zijn even bijbels, maar dankzij Mayke vandaag weer eens een lijstje van namen in een groot christelijk gezin.

De familie Van Ooijen verricht in haar spaarzame vrije tijd zendingswerk onder niet-gelovige filerijders op de N216 richting Alblasserwaard. Zij verfden daartoe in manshoge letters “Jezus Redt” op het dak van hun boerderij. De familie is nu in het nieuws omdat de gemeente Giessenlanden niet erg gecharmeerd is van deze actie.

Het gezin bestaat naast ouders Joop (58) en Petra (55) uit Gerda (34), Machiel (33), Arie (30), Johan (27), Ruth (26), Rachab (25) en Moshe (23), die al op zichzelf wonen. De andere elf negen kinderen helpen vanuit huis mee om de “gratis boodschap” te verspreiden: Cornelius (24), Jeftha (20), Boaz (19), Sifra (18), Andreas (16), David (15), Simon (13), Rhodé (11) en Esther (8).

NB: Mijntje merkte terecht op dat er geen achttien maar zestien kinderen zijn in het gezin Van Ooijen. Er zijn trouwens ook al minstens zeven kleinkinderen, waaronder Lael (een jongen) en Rebekka.